We hebben een reeks artikelen begonnen onder de titel “Koerdische nationalisme als de vijand van het wereldproletariaat”. In het eerste deel hebben we geprobeerd om een globale analyse van het ontstaan en de vorming van de eerste naties en nationale staten te maken. In het artikel is ook aanwezig het kritiek van Koerdische nationalisme, ideologie en de praktijk van de Koerdische Arbeiderspartij, de onbetwiste leider Abdullah Öcalan.
Algemeen overzicht
Voordat we overgaan tot de kritiek van Koerdische nationalisme in Turkije, Noord-Irak en het noorden van Syrië, zullen we de ideologie van het nationalisme in het algemeen willen analyseren, in algemene zin.
De natie op zich is niet ouder dan het kapitalisme zelf. Eerste naties zijn verschenen tijdens de overgang van feodalisme naar kapitalisme, wanneer in plaats van locale feodale macht een sterke staat met een gecentraliseerde apparaat kwam. Die gevormde gecentraliseerde staat versterkte het handelskapitaal die een duwtje heeft gegeven om eenheidsmaten, lengte, gewicht, evenals de douanerechten en valuta te ontwikkelen. Sommige vorsten ondersteunden ook min of meer de ontwikkeling van het kapitalisme. Toch vanaf een bepaalde moment van de ontwikkeling werd gecentraliseerde feodale staat een belemmering voor de kapitalistische ontwikkeling. Nederland veroverde bijvoorbeeld in conflict met Spanje (1581-1621) de nationale onafhankelijkheid. Voor de nederlandse bourgeoisie was de strijd voor de nationale zelfbeschikking tegelijkertijd de strijd voor de titel van de eerste volwaardige handelskapitalistische natie. De nationale ideologie vormde uit de nederlandse bourgeoisie, kleinburgers en loonarbeiders een schijnbare gemeenschap, de zogenaamde Nederlandse natie. Als deel van de Spaanse monarchie konden de Nederlanders niet meer een spraakmakende en religieuze gemeenschap zijn. De strijd voor de onafhankelijkheid vormde uit Nederlanders de natie. Deze gemeenschap van werkelijke schijnbaarheid en schijnbare werkelijkheid tussen de boven- en onderlaag, tussen uitbuiters en uitgebuitenen, onderdrukkers en onderdrukten. De strijd voor de onafhankelijkheid van Nederland, die tot het ontstaan van de eerste kapitalistische natie leidde, die op zijn beurt gebaseerd was op de uitbuiting en onderdrukking, is welbeschouwd een sociaal reactionaire beweging. Toen de burgerlijke ideologen en veel marxisten prezen de allereerste oorlog van onafhankelijkheid als “progressief” aan dan moeten we sociaalrevolutionairen over de klasse karakter van deze “progress” vragen. De bewering, dat het kapitalisme en de bourgeoisie in de eerste fase revolutionair waren, was marxistische historische mythe die onze post-marxistische post-anarhistische communisme meedogenloos moeten vernietigen. Zo ziet het de natie en de nationale bevrijding uit. De nationale bevrijdingsstrijd, die de Nederlandse bourgeoisie tot het ontstaan van de eerste kapitalistische natie in Europa leidde was helemaal sociaal reactionair. De kolonialisme en de uitbuiting van het proletariaat door de bourgeoisie werden het gevolg van de vorming van de natie van Nederland.
Binnenkort volgde Engeland Nederland als de eerste kapitalistische industrienatie. In de 17e eeuw greep de burgerij in Engeland politieke macht van de staat door middel van anti-monarchistische revolutie tegen het absolutisme, de burgerlijke contrarevolutie tegen de kleinburgerlijke en preindustrie-proletarische beweging (Levellers en Diggers), evenals de daaropvolgende onderdrukking van de monarchistische contrarevolutie. Door de sociaal reactionaire industriële revolutie aan het einde van de 18e eeuw werd Engeland de eerste kapitalistische industrienatie. De industriële bourgeoisie huurt de arbeidskracht van mensen aan, die zowel vrij van de productiemiddelen zijn als ook over vrije persoonlijkheid beschikten, en buiten deze mensen meedogenloos uit. Dat wil zeggen de rijkdom van de kapitalistische natie is gebaseerd op de uitbuiting van het proletariaat. De Engelse natie werd belichaamd door middel van de gecentraliseerde staat. Verschillende regerende kapitalen in Engeland vormden het nationaal kapitaal en het verhogen van het kapitaal werd de belangrijkste plicht van het Engelse staat.
Vanwege de superieure prestaties en geavanceerde technologieën werd de eerste industrienatie ter wereld ook een dominerende macht ter wereld – tot het (Engeland) door de VS na de Tweede Wereldoorlog vervangen werd. Engeland en ze volgende kapitalistische industrielanden hebben de andere achterlijke staten, taalkundige, culturele, religieuze samenleving voor een alternatieve gesteld: of zelf een kapitalistische industriële natie te worden, of in de internationale concurrerende strijd genadelos onder te gaan. Zo werden de ruime gebieden in de drie continenten (Azië, Afrika en Latijns-Amerika gekoloniseerd) direct of indirect door europese kapitalistische landen en de Verenigde Staten. Het kolonialisme creëerde de eerste voorwaarden voor de kapitalistische ontwikkeling. De nationale onafhankelijkheid leidde tot de bloei van het kapitalisme – rijkdom aan de ene kant en de armoede op de andere.
In de 20e eeuw zijn de Sovjet-Unie, Oost-Europese landen en enkele landen op drie continenten Azië, Afrika en Latijns-Amerika op een speciaal pad van de kapitalistische ontwikkeling gegaan. Eerst in de Sovjet-Unie en vervolgens overal en in de landen van drie continenten, waar de bourgeoisie niet sterk genoeg was, greep de marxistisch-leninistische partij bureaucratie in de strijd tegen de lokale grootgrondbezitters en kapitalisten en buitenlandse imperialisten, de politieke macht en nationaliseerde de economie.
De staat huurde de arbeidskracht, van diegenen die eigendom hadden, en meedogenloos exploiteerde ze. Op zodanige wijze was de staatskapitalisme verschenen met ze super gecentraliseerde en super bureaucratische productieverhoudingen. In eerste fase hebben deze verhoudingen bijgedragen aan de snelle industrialisatie maar vanaf een gegeven moment werden ze een belemmering voor het verbeteren van de productiviteit. Vervolgens werden de productie van de nationale rijkdom en de macht van de staat in de internationale arena afhankelijk van de privatisering van het kapitaal. Een model ervan is het voorbeeld van China. In het begin na de verovering in 1949 van de politieke macht “communistische” had de partij bureaucratie het nationaal kapitaal genationaliseerd, die sinds 1979 onder weg naar de transformatie van privé-kapitalistische verhoudingen en snelle groei is en die alles door de uitbuiting van het proletariaat.
Zowel de nationale bevrijding in de drie continenten als de oorlog voor de nationale onafhankelijkheid van Nederland zijn sociaal reactionair want zij konden en kunnen alleen maar tot een systeem van uitbuiting en vernietiging leiden onder de naam van het kapitalisme. Dankzij de nationale bevrijding en de daaropvolgende industrialisatie verscheen de potentiële doodgraver van het kapitalisme – het proletariaat. Maar als het proletariaat in de wereld zich wil bevrijden van uitbuiting en onderdrukking dan kan het alleen op een revolutionaire manier: door het vernietigen van alle nationale staten, kapitalistische warenproductie en het creëren van globale klasseloze en staatloze maatschappij. Er is geen goede of slechte nationale staten. Alle naties zijn een vorm van het verwezenlijken en het tot leven brengen van het kapitalisme. Tussen de kapitalistische nationalisme en de sociaal-revolutionair anti-nationaal standpunt is er geen derde partij. Alleen de kleinburgerlijke linkse intellectuelen, die hulpeloos zwoegen tussen de bourgeoisie en het proletariaat, kunnen spreken over “progressieve” nationalisme.
Koerdische nationalisme
Zo Koerdische nationalisme kan slechts één vorm van het verwezenlijken en tot leven brengen van het kapitalisme zijn. Laten we eerst bekijken een paar feiten, om daarna de ideologisch vervormde beeld van de kleinburgerlijke linkse politiek van Koerdische nationalisme te vernietigen. De koerdische nationalisme probeert uit de Koerdische taal en culturele gemeenschap, die in Turkije, Syrië, Irak en Iran is uitgebreid, om binnen de bestaande staten moderne kapitalistische natie of meer nationale staten vast te stellen. Naties zijn in tegenstelling tot de taalkuduge- en culturele gemeenschap niet natuurlijk en hebben altijd een kunstmatig product van het kapitalistische politiek. Het kapitalistisch politiek creëert van prekapitalistische taalkundige- en culturele gemeenschappen nationale staten, of te wel min of meer assimileert gedwongen taalkundige-culturele-religieuze minderheden binnen al de bestaande nationale staten. De economische en/of geestelijke elite van de “nationale” minderheden strijden of voor culturele en taalkundige rechtsgelijkheid binnen de bestaande nationale staten of voor de nieuwe staten waarin de voormalige onderdrukte minderheden burgers worden. In de ideologie van het nationalisme wordt het in de onderste laag van de onderdrukte minderheid aangeprezen als een bevrijding. In de praktijk blijven ze gewoon economisch uitgebuitene en politiek beheerde objecten, maar alleen nu hun uitbuiters en onderdrukkers behoren reeds tot dezelfde natie.
Klaarblijkelijk dat de poging van Koerdische nationalisten uit de taalkundige en culturele identiteit van de Koerden een moderne staatsvormende subject vormen is sociaalreactionair en zou tot conflicten met de bestaande nationale staten leiden. In Turkije bijvoorbeeld werden de Koerden voor jarenlang repressief en onderdrukt. Ze werden verboden in het Koerdisch te spreken en zij werden door de turkse staatsnationalisme als “berg Turken” ideologisch geassimileerd. De turkse nationale staat ging met de Koerdische minderheid ultrabrutaal en hield ze in extreme armoede. We sociale revolutionairen strijden tegen gedwongen assimilatie en nationalistische repressie van de taalkundige en culturele tradities van minderheden binnen de bestaande nationale staten. Echter vechten we ook tegen alle “onderdrukte” nationalisme die uit taalkundige en culturele gemeenschappen binnen de oude naties, nieuwe nationale staten en nationaal kapitaal willen vormen. Dan dit nationalisme “onderdrukte” volkeren dient alleen economische en culturele elites van nieuwe vormerende natie. Nieuw opgerichte staten kunnen alleen worden wat er al ouden zijn, namelijk: doorzettingsvorm van het kapitalisme. Zowel onderdrukkende als ook “onderdrukte” nationalisme splitsen het wereldproletariaat dat zich alleen kan bevrijden door het afschaffen van alle naties. Zo moeten en moesten de sociaalrevolutionairen overal in de wereld zowel tegen de Turkse als ook tegen Koerdische nationalisme strijden.
PKK en Abdullah Öcalan
De PKK (Koerdische Arbeiderspartij) werd als de militante vleugel van het koerdische nationalisme in 27 november 1978 in het dorp Fiss (provincie Diyarbakir) opgericht. Haar oprichters waren Abdullah Öcalan, Mazlum Dogan en 21 andere studenten. Het doel van de PKK was om een einde “aan de turkse kolonialisme” te bereiden zeker niet op sociaal-revolutionaire manier maar reactionaire-nationalistische. Sinds de oprichting van de partij was Öcalan de onbetwiste leider van PKK. Aan het begin was de ideologie van de PKK het marxisme-leninisme en rolmodellen waren de staatskapitalistische regimes als in de Sovjet-Unie, China, Noord-Korea en Cuba. Om de globale slagkracht van de staatskapitalistische nationalisme te verhogen riep de PKK de Sovjet-Unie en de Chinese regering op, die imperialistische en ideologische verschillen hadden, tot verzoening. De oriëntatie van de PKK op de staatskapitalistische blok had meer praktische behoeften dan ideologische redenen. Voor het oprichting koerdische natiestaat had de PKK sterke imperialistische bondgenoten nodig.
In 15 augustus 1984 greep de PKK politiebureaus in de dorpen Eruh (provincie Siirt) en Semdinli (provincie Hakkari) aan waarbij twee politieagenten werden gedood. Dit was het begin van de guerrillaoorlog die absoluut niets te maken heeft met de klassenstrijd van het proletariaat. In reactie hierop heeft de Turkse staat duizenden koerden ingehuurd en gewapend om dorpen te beschermen tegen aanvallen van de PKK. Die laatste leidde haar nationalistische gewapende oorlog om de vrede te bereiken, die de vorming van een Koerdische nationale staat afmaakte waar de dominante kracht de PKK zou worden. De gewapende strijd tussen de PKK en de turkse staat werd van beide kanten ten kosten van de landelijke burgerbevolking uitgevoerd. Tussen 1984 en 1999 stierven tenminste 35000 mensen door de bloedige waanzin tussen de Turkse en koerdische nationalisme. De doel, de middel – de gewapende guerrilla-oorlog zowel tegen de turkse staat als de vijandige koerdische partijen – evenals het globaal staatskapitalisme als referentiepunt en bondpartner de PKK makten deze vijand van het proletariaat. De koerdische nationale staat kon internationale concurrentie alleen weerstaan wanneer ze een oorspronkelijke kapitalistische industrialisatie had gevoerd. Tot nu toe ontwikkelde zich nog elke oorspronkelijke kapitalistische industrialisatie altijd – maakt het niet uit privé- of staatskapitalistisch – ten kosten van het proletariaat. De toenmalige door de PKK gedromde koerdische nationale staat zou geen uitzondering zijn geweest.
Toch de wereldwijde staatskapitalisme transformeerde zich geleidelijk naar het privékapitalisme. Daarmee ging de ideologische en praktische referentiepunt van de PKK naar de haaien – er was tijd voor een praktische en ideologische heroriëntatie van de koerdische nationalistische guerrilla organisatie. Zo kwam er ook al in het vroege jaren ’90 vredesbesprekingen tussen de PKK en de turkse staat. Vooral de turkse president Turgut Özal was een aanhanger van verzoening met de PKK. Toen Özal onder mysterieuze omstandigheden in 17 april 1993 om leven kwam, heeft de turkse regering opnieuw het pad van repressie tegen de Koerden genomen. In juni 1993 riep ook Öcalan in zijn syrische ballingschap – in deze bevond hij zich sinds 1979 – weer tot “totale oorlog” tegen Turkije op. Toen de oorlog nog intensiever en harder werd, werd ook de druk van turkse imperialisme op Syrië met de eis om Öcalan te sturen uit het land ondraaglijk. Turkije dreigde Syrië zelfs met oorlog. Vervolgens wees de Syrische regering in 9 september 1998 Öcalan uit.
Nu begon de turkse jacht op Öcalan. In 12 september werd de hoogste koerdische nationalist in Italië op grond van een duitse aanhoudingsbevel gearresteerd. Echter de regerende Duitse politici waren bang voor nationalisme van koerden die in Duitsland woonden en weigerden om Öcalan in de gevangenis in Duitsland te zetten. Italië liet de autoritaire baas van koerdische nationalisme in 16 december 1998 weer vrij. In januari 1999 verliet Öcalan Rome. De hoogste baas van PKK probeerde toen om politiek asiel in Griekenland en Italië te krijgen maar deze pogingen werden door de regeringen van beide landen verworpen. In 15 februari werd Öcalan gearresteerd door de turkse geheimdienst in de omgeving van de luchthaven in Nairobi(Kenia) nadat hij de Griekse ambassade verliet. Na de arrestatie van de PKK baas viel de koerdische nationalisme in een razernij in heel Europa. Zo slopen bv 400 tot 500 koerden de Griekse consulaat in Frankfurt am Main. Aan het begin wilde de turkse nationalisme Öcalan door de doodstraf ombrengen laten maar in 2002 onder imperialistische druk van de VS en Europa de doodstraf met levenslange gevangenisstraf werd vervangen.
Na de arrestatie bleef Öcalan verder uit de gevangenis door zijn advocaten autoritair PKK te beheren. Terwijl die gewone koerdische nationalisten in Turkse gevangenissen wreed gemarteld werden, voerde de heer Öcalan vredesbesprekingen met overheidsinstellingen en schreef een aantal boeken. In deze omstandigheden organiseerde de PKK-baas en ideologische heroriëntatie van het Koerdische linksnationalisme. De marxisme-leninisme was door de transformatie van het globaal staatskapitalisme tot het privaatkapitalisme niet meer actueel. Wikipedia schrijft over de huidige ideologische bouillon die heer Öcalan in een Turkse gevangenis samen voegde “In de afgelopen jaren laat hij zich door de Murray Bookchins concept van de confederalisme tot de zogenaamde democratische confederalisme inspireren. Andere inspiratiebronnen zijn Immanuel Wallerstein, Fernand Braudel, Max Horkheimer en Theodor W. Adorno.” Dit is een ruw mengsel van links liberalisme en libertaire zachtgespoelde marxisme en anarchisme die niets anders dan een ideologische capitulatie tegenover het kapitalisme en democratie als staatsvorm betekent – maar juist daarom het westerse publiek goed vindt. Democratische confederalisme in Turkije betekent niets anders dan dat de Koerden binnen de Turkse natiestaat een soort ondernatie moeten vormen. Toch het vormen van een enclave in bestaande nationale staten is niet minder sociaalreactionair als het oprichten van nieuwe.
In het algemeen genoteerd ideologie – een gevaarlijke mix van links liberalisme en libertaire verdunde marxisme en anarchisme, en is niets anders dan de ideologische capitulatie tegen het privé kapitalisme en democratie als staatsvorm van de overheid. Dit is de reden waarom al deze ideeën worden ondersteund door kleinburgerlijke liet het publiek in het Westen en in Rusland. Democratische confederalisme in Turkije betekent niets meer dan dat de Koerden in de Turkse staat moet een soort podnatsiyu vormen. Echter, de vorming van de nationale enclaves binnen de bestaande nationale staten niet minder sociaal reactionair dan de oprichting van nieuwe. Sociaalrevolutionair is alleen de voorbereiding van de wereldwijde vernietiging van alle nationale staten.
Heer Öcalan wil iets bereiken wat koerdische nationalisten in Noord-Irak en Noord-Syrië werkelijk hebben bereikt: de nationale autonomie in de vorm van een koerdische staat in het kader van de bestaande nationale staten. In 2003 heeft koerdische nationalisme in Irak de imperialistische conflict tussen de VS en het regime van Saddam Hussein gebruikt om de nationale autonomie te grijpen in de gevormde nieuwe Iraakse staat. Tijdens van het imperialistisch omverwerpen van het regime Hussein de nationalisme van iraakse koerden was een bondgenoot van de Verenigde Staten, waarvoor hij de politieke en territoriale autonomie kreeg.
Sociaal revolutionaire vonk 